Karslılar Hangi Dili Konuşur? Doğunun Kültürel Mozaiğinde Bir Dil Yolculuğu
Doğunun kadim şehirlerinden biri olan Kars’a adım attığınızda sizi yalnızca soğuk havası değil, sokaklarında yankılanan çok dilli, çok kültürlü bir melodi de karşılar. Yüzyıllardır farklı halkların bir arada yaşadığı bu şehirde konuşulan diller, tarih boyunca değişen imparatorlukların, göçlerin ve kültürel etkileşimlerin izlerini taşır. Peki, Karslılar gerçekten hangi dili konuşur? Bu sorunun cevabı tek kelimeyle sınırlanamayacak kadar zengindir.
Kars’ın Tarih Sahnesindeki Yeri: Dillerin Kesiştiği Nokta
Kars, Anadolu’nun doğusunda, Kafkasya’ya açılan kapı olarak yüzyıllar boyunca stratejik bir konumda yer aldı. Urartulardan Bizans’a, Selçuklulardan Osmanlı’ya, Rus İmparatorluğu’ndan Cumhuriyet’e uzanan tarih yolculuğu, şehre dilsel anlamda da çok katmanlı bir yapı kazandırdı.
19. yüzyılın sonlarında Osmanlı-Rus savaşları sonrası Rus egemenliğine giren Kars, bu dönemde Kafkasya’dan gelen Ermeni, Gürcü, Malakan ve Molokan topluluklarının da evi oldu. Bu çeşitlilik, şehirdeki dil mozağini daha da renklendirdi. Günümüzde ise bu tarihsel arka planın izlerini hâlâ konuşulan dillerde görmek mümkündür.
Resmi Dil: Türkçe’nin Hakimiyeti
Bugün Kars’ın en yaygın ve resmi dili elbette Türkçe’dir. Okullarda eğitim dili olarak kullanılan Türkçe, resmi kurumlarda ve günlük yaşamda herkesin ortak iletişim aracıdır. Karslı gençler, şehir merkezinde ve kırsalda büyük oranda Türkçe konuşur. Ancak bu durum, diğer dillerin tamamen yok olduğu anlamına gelmez; aksine, birçok aile evde hâlâ ana dillerini konuşmaya devam eder.
Ana Dillerin Renkli Dünyası: Kürtçe, Azerice ve Daha Fazlası
Kars’ın dil haritası, resmi dilin ötesinde, etnik ve kültürel çeşitliliğiyle dikkat çeker. Şehir nüfusunun önemli bir kısmını oluşturan Kürtler, özellikle kırsal bölgelerde ve mahalle aralarında Kürtçe’nin Kurmanci lehçesini konuşurlar. Kürtçe, sadece bir dil değil; nesilden nesle aktarılan kültür, sözlü edebiyat ve kimliğin taşıyıcısıdır.
Öte yandan Kars, Azerbaycan sınırına olan yakınlığı ve Azeri kökenli nüfusu sayesinde Azerice’nin de yaygın olarak konuşulduğu bir şehir. Özellikle Arpaçay ve Akyaka gibi ilçelerde Azerice, evlerde ve sokakta hâlâ canlılığını korur. Bu dil, Türkçe ile büyük benzerlik taşıdığından, şehirde iki dil arasında doğal bir geçişkenlik de söz konusudur.
Azınlık Dilleri: Ermenice, Rusça ve Gürcüce’nin İzleri
Geçmişte Kars’ta güçlü bir varlığa sahip olan Ermeni toplumu, şehirde Ermenice’nin izlerini bırakmıştır. Bugün aktif olarak konuşan topluluklar azalmış olsa da, eski kilise isimlerinde, bazı yer adlarında ve yaşlı kuşakların hafızasında hâlâ bu dilin izlerine rastlamak mümkündür.
Ayrıca, 19. yüzyılda Rus İmparatorluğu döneminde bölgeye yerleşen Malakan ve Molokan toplulukları sayesinde Rusça da bir dönem günlük hayatta duyulabilen bir dil olmuştu. Günümüzde yalnızca bazı yaşlı bireyler tarafından hatırlansa da, bu diller Kars’ın kültürel hafızasında yer edinmiştir.
İnsan Hikâyeleriyle Kars’ın Dilleri
Karslıların çok dilli kimliği sadece bir dil bilgisi meselesi değil, aynı zamanda bir yaşam biçimidir. Örneğin, Arpaçay’da yaşayan 70 yaşındaki Ali amca, çocuklarının Türkçe konuştuğunu ama torunlarına ninniyi hâlâ Azerice söylediğini anlatır. Digor’da yaşayan bir Kürt aile, evde Kurmanci konuşurken dışarıda Türkçe’ye geçer. Bu örnekler, dillerin nasıl iç içe geçtiğini ve günlük yaşamın doğal bir parçası haline geldiğini gösterir.
Kars’ın Dil Zenginliği: Bir Arada Yaşamanın Sembolü
Kars’ta konuşulan diller, farklı kimliklerin, kültürlerin ve tarihlerin ortak bir yaşam alanında buluşmasının göstergesidir. Türkçe, ortak iletişim dili olarak herkesi bir araya getirirken, Kürtçe, Azerice, Ermenice ve diğer diller bu çok sesli yapının değerli parçaları olarak varlığını sürdürür. Her dil, bir hikâye, bir hatıra, bir kimlik taşır.
Sonuç: Dil, Kars’ın Ruhu
Karslılar hangi dili konuşur sorusunun tek bir cevabı yoktur. Cevap, birbiriyle iç içe geçmiş dillerin oluşturduğu zengin bir mozaiğin içindedir. Türkçe, Kürtçe, Azerice ve tarih boyunca konuşulmuş diğer diller, bu şehrin çok kültürlü ruhunu temsil eder. Kars’ın sokaklarında yankılanan bu diller, bir arada yaşamanın, çeşitliliğin ve birlikte büyümenin en güzel örneklerinden biridir.
Söz Sizde!
Siz hiç Kars’a gittiniz mi? Orada kulağınıza hangi diller çalındı? Ya da sizce çok dilli şehirler bir ülkenin zenginliği midir? Düşüncelerinizi bizimle paylaşın, bu kültürel yolculuğu birlikte daha da derinleştirelim.